در این مقاله به معرفی برخی از متداول ترین روش های مورد استفاده در آینده پژوهی پرداخته شده است.

1-دیده بانی آینده (Horizon Scanning): دیده بانی عبارت است از زیر نظر داشتن یک زمینه خاص با هدف شناسایی چالش ها و فرصت های آتی موجود در آن زمینه. دیده بانی علاوه بر آینده، برای موضوعاتی که در مجاورت با پارادایم فعلی می باشند، نیز انجام می شود. دیده بانی برای تعیین اولیه حوزه های کلیدی جهت انجام تجزیه و تحلیل عمیق بعدی و تهیه سناریو یا نقشه راه برای آن ها رویکرد بسیار مفیدی است.

2-تجزیه و تحلیل روند (Trend Analysis): روند ها؛ الگو های تغییر در چیز های با اهمیت از دید مشاهده کننده هستند که در طول زمان رخ می دهند. اولین گام در آینده از روی قرائن و شواهد تاریخی است که تغییرات یک داده در گذشته نشان می دهد. تجزیه و تحلیل روند ها بیشتر برای سنجش کارایی سیاست گذاری ها و نمایان کردن مشکلات پیش رو، مفید و موثر می باشد. از نقطه ضعف های این رویکرد می توان به ساده انگاری نهفته در آن اشاره نمود.

در عمل، پیش بینی آینده به سادگی و با تعقیب روند گذشته یک داده به ندرت امکان پذیر بوده است.

3-تجزیه و تحلیل پیشران ها (Drivers Analysis): برای شناسایی پیشران هایی که روند های آتی را شکل می دهند، از این روش استفاده می شود. با این روش می توان تعامل بین پیشران ها را مورد بررسی دقیق قرار داد و بدین ترتیب پیشران هایی اصلی که شکل دهنده آینده هستند، را تشخیص داد.

از این روش می توان به عنوان مبنایی برای تدوین سناریو ها، نقشه راه یا چشم انداز استفاده کرد.

برای سنجش کارایی سیاست های اتخاذ شده و نیز برای پیش آگهی از مشکلات در حال ایجاد، روش خوبی است.

4- سناریو پردازی (Scenario): سناریو ها تصاویری از آینده ای محتمل هستند. این تصاویر دروناً به هم وابسته هستند. سناریو ها، از اطلاعات مربوط به احتمالات و روند های متنوع (و بعضاً واگرا)، تصاویری باور پذیر و دروناً سازگار از آینده ایجاد می کنند. هدف از بکارگیری سناریو ها، ایجاد فضایی از ممکنات است که در آن کارایی سیاست های اتخاذ شده در برابر چالش های موجود آینده مورد آزمایش قرار می گیرند. سناریو ها همچنین کمک می کنند که چالش ها و فرصت های بالقوه ولی غیر منتظره شناسایی شوند. سناریو ها با کشف سیستماتیک چالش ها و فرصت های پیش رو، به تدوین استراتژی ها کمک می کنند. سناریو ها تنها حدسیات در مورد آینده نیستند. سناریو پردازی کمک می کند تا در شرایط محیطی متفاوت آینده، پیروزمندانه به هدایت امور بپردازیم.

5- چشم انداز سازی (Visioning): چشم انداز سازی، تجسم و ایجاد تصویری غنی و البته نه چندان دقیق و واضع از آینده است. چشم انداز بر خلاف سناریو که رد پا از اکنون به آینده مشهود است، بیشتر شبیه پرش به آینده است و لزوما ً نمی توان نحوه تدریس چشم انداز را دید. به همین دلیل اخذ تأیید متولیان برای شروع کاری صرفا ً بر اساس چشم انداز باید مقرون به واقعیت ها و به دور از خیال پردازی باشد.

6- نقشه راه (Road Map): نقشه راه؛ گام هایی را که باید برای نیل به یک هدف برداشت، تعیین می کند. طیف وسیعی از انواع نقشه راه وجود دارد.

به عنوان مثال یک نقشه راه مربوط به تکنولوژی معمولاً شامل ارزیابی از موارد زیر است:

• پیشران های اجتماعی
• پیشران های علوم
• تکنولوژی ها و کاربرد های آن ها

این روش ها به ویژه برای تعیین فهرست اقدام های لازم که باید برای ظهور یک فناوری جدید به انجام  رسانده شود، بسیار مفید است.

7- پس نگری (Back Casting): پس نگری با تصوَر آینده مطلوب شروع می شود و با تعیین گام های لازم برای افزایش شانس رسیدن به آن آینده ادامه می یابد. این رویکرد تنها زمانی عملی است که اهداف آینده به روشنی و به دور از هر گونه ابهام تعیین شده باشند. و اما در جایی که تعدادی اهداف بالقوه متناقص وجود داشته باشند بکارگیری متدولوژی سناریو ارجح است.

8- مدل سازی (Modeling): کاربرد این روش در بررسی آینده یک سیستم و نیز جایی که در یکی از عوامل مؤثر بر تغییرات سیستم در طول زمان وجود دارد، می باشد. این روش ابزار ارزشمندی برای بررسی های بیشتر که بر پایه ادراکات افراد صورت می گیرد تا شواهد. در نتیجه استفاده از این روش، سنجه ها در اختیار ما قرار می گیرند. این سنجه ها کمک می کنند تا تأثیر نسبی گزینه های مختلف ارزیابی شود ولی در اتکا به سنجه های به دست آمده از مدل ها باید محتاط بود و محدودیت های آن ها را در نظر داشت. نکته مهم در این روش این است که برای ساختن و کالیبره کردن مدل هم لازم است داده های خوبی در اختیار باشد.

9- شبیه سازی از طریق بازی (Gaming): در این روش مثل بازی های کامپیوتری، از متولیان موضوع خواسته می شود که خود را به عنوان بازیگران یک سناریو فرض کنند و در مورد واکنش های خود تصمیم بگیرند. به این ترتیب این رویکرد، روش خوبی برای سیاست گذاران است تا نحوه تاثیر سیاست ها را در درازمدت، شبیه سازی کنند. شبیه سازی حتی می تواند در یک مدل کامپیوتری شکل گیرد. با کار کردن با این مدل کامپیوتری، امکان مشاهده تاثیرات تصمیمات بر مجموعه ای پیچیده فراهم می شود.