سیر تحول تبلیغات تجاری در ایران

 

از سال 1325 خورشیدی به بعد، گهگاهی طرح های جالب آگهی روزنامه ها و مجلات چاپ می شد. این طرح ها از طریق مؤسسات اروپایی و آمریکایی به دست شرکت های بازرگانی وارد کننده کالا های خارجی در ایران می رسید و در ایران متن آنها به فارسی برگردانده می شد و در روزنامه ها چاپ می شد. این قبیل کار های تبلیغاتی را افرادی انجام می دادند که هنوز دفتری به نام مؤسسه تبلیغاتی نداشتند و در این زمان این قبیل فعالیت های تبلیغاتی را ضمن حرفه خبر نگاری و روزنامه نویسی خود انجام می دادند.

ا زسال 1325 تا سال 1327 فقط 5 مؤسسه تبلیغاتی "زیبا"، "هاواس (فنر)"، "شرقی"، "ستاره" و "وگا"  فعالیت می کردند. در حقیقت این 5 مؤسسه پایه گذار فعالیت های تبلیغاتی در ایران بودند. همچنین یکی از سازمان های اولیه در زمینه تبلیغات، سازمان "م. شریفی " بود که در سرنامه خود امور و خدماتی را که متقبل و عهده دار می شده را بیان کرده است.  

در طول این دوران پیشرفت های حرفه تبلیغات بسیار نا چیز بود. اصولاً این تغییرات در حد تهیه اسلاید و نمایش آن در سینما ها اوج گرفت. در طرح های اسلاید که در ابتدا فقط متن تبلیغاتی را تشکیل می داد و تصاویر ساده نیز وارد می شد. نقاش های مؤسسات تبلیغاتی طرح اسلاید را روی کاغذ سفید یا مرکب نقاشی می کردند و عکاس خانه ای که در خیابان سپه نزدیک چهار راه حسن آباد قرار داشت این طرح ها را روی شیشه های مربع به سایز ۶×۶ سانتی متر چاپ می کرد و چنانچه مشتری اسلاید رنگی سفارش می داد پس از چاپ طرح روی شیشه، نقاش مؤسسه تبلیغاتی شروع به رنگ آمیزی می کرد. این شیشه در محل نمایش اسلاید که جداگانه در اطاق نمایش سینما نصب شده بود، قرار می گرفت و قبل از شروع فیلم سینمایی روی پرده سینما منعکس می شد. در این دوره زمانی جز این روش ساده، روش دیگری رایج نبود.

سال 1332 تا مدت ها بعد، ناطق کردن نمایش اسلاید ها تنها تغییری بود که در نمایش اسلاید های سینمایی به چشم می خورد. به این ترتیب که گفتاری بین 15 تا 20 ثانیه برای هر اسلاید روی نوار ضبط می شد و متصدی نمایش همزمان با پخش گفتار هر اسلاید، نمایش همان اسلاید را نیز شروع می کرد.

طرح های تبلیغاتی در مجلات و روزنامه ها

از سال 1327 تا سال 1334 تغییرات اساسی و مهمی در طرح های تبلیغاتی صورت گرفت. در این فاصله شرکت های وارداتی بزرگی شروع به کار کردند و شرکت های مختلط ایرانی،  اروپایی و آمریکایی در تهران یکی پس از دیگری تأسیس شدند. فرودگاه مهر آباد دارای تجهیزات مخصوص یک فرودگاه بین المللی شد و شرکت های بزرگ هواپیمایی فعالیت های پرواز از فراز ایران و استفاده از فرودگاه مهر آباد را شروع کردند و همزمان برای جلب مسافرین ایرانی تبلیغات وسیعی را انجام دادند.  

در این دوره هنوز فعالیت های تولیدی رونق چندانی نیافته بود و حرفه اصلی بازرگانان ایرانی واردات بود. شرکت های تولید کننده خارجی برای تصاحب بازار ایران بودجه های قابل ملاحظه ای را مستقیماً از طریق مؤسسه های تبلیغاتی بین المللی یا نماینده های محلی صرف تبلیغات می کردند، تبلیغات تجاری در این دوره رنگ خارجی داشت و هیچ فکر و طرح ملی و ایرانی در آن ها دیده نمی شد به جز موارد معدودی. بدین جهت حرفه تبلیغات حرفه ای هیچ گونه نیازی به اطلاعات فنی لازم نداشت و بسیار آسان بود. هر کسی می توانست با در  دست داشتن یک یا چند آگهی دهنده، مؤسسه تبلیغاتی دایر کند.

در این دوره چند مؤسسه تبلیغاتی که قبلاً شکل گرفته بودند، توسعه یافتند و در حدود 50 مؤسسه تبلیغاتی جدید نیز پا به عرصه وجود گذاشتند.  همچنین در این دوران جراید بزرگتری رسانه تبلیغاتی قرار گرفتند و به این دلیل که فیلم های کوتاه مدت سیاه و سفید یا رنگی ممکن و با صرفه نبود امکان خرج بودجه های بیشتر در سینما ها وجود نداشت بدین جهت حدود 70 درصد بودجه طرح های تبلیغاتی در جراید و به خصوص در روزنامه های اطلاعات و کیهان خرج می شد.

یکی از قدیمی ترین آگهی های ایران که با شعر و تصویر در جراید درج می شد مربوط بود به نوعی قرص مسکن به نام "خب دکتر راس" شعر مذکور چنین بود: "آدمی بودی که خوردی لوبیا، لوبیا به دهانش زولبیا بعد از آن درد دل و اشکم گرفت شکمش درد و دلش بلغم گرفت". بدین ترتیب اشعار مختلف بیش از هر کشور دیگری در متون موسیقی و در آگهی های بازرگانی ایران در آن زمان جا گرفته بود و هر روز نقش تازه ای را به عهده می گرفت.

از سال 1335 روند رشد تولیدات داخلی سرعت گرفت. سرمایه داران ایرانی با استفاده از شرایط مساعد پیش آمده در این دوران به سرمایه گذاری در امور تولیدی پرداختند. با تصویب قانون جلب سرمایه های خارجی مصوب 7 آذر ماه 1334 تعداد قابل توجهی شرکت های مختلط تولیدی تأسیس شد و محصولات ارزنده بین المللی در ایران مونتاژ شد. طبق قانون این قبیل کارخانه ها مجبور بودند به تدریج به طرف تولید کامل محصولات سوق داده شوند. مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی در ایران در 17 خرداد ماه 1339 رسماً شروع به کار کرد تا محصولات مصرفی به خصوص مواد خوراکی را که به تدریج در داخل کشور تهیه می شدند. دو قانون حمایت از صنایع داخلی کشور اولی در 19 خرداد 1343 و دومی در 24 آذر همان سال به تصویب رسیدند و در یکی از آن ها مؤسسات وابسته به دولت به حکم قانون ملزم به تهیه مایحتاج خود از فرآورده های داخلی شدند و در قانون دوم دولت ملزم شد در صورتی که مصنوعات داخلی، کفاف مصرف را تا حدی برآورده کرد، از ورود کالا های مشابه خارجی جلوگیری نماید و در طول رشد صنایع داخلی با برقراری حقوق گمرکی و سود بازرگانی سنگین امکان رقابت شدید را از مصنوعات وارداتی سلب کند.   

در سال 1335 بانک اعتبارات صنعتی وابسته به سازمان برنامه با هدف ایجاد صنایع جدید، توسعه و تکمیل صنایع موجود، تشویق افراد و مؤسسات به سرمایه گذاری در بخش صنعتی شروع به کار کرد.

بانک اعتبارات صنعتی به همراه بانک توسعه صنعت و معدن در راه ایجاد، توسعه و تکمیل صنایع داخلی قدم های بسیار مؤثری برداشتند، به طوری که در مدتی کمتر از ده سال سرمایه گذاری در صنایع داخلی که در گذشته کاری کم سود و پر درد سر بود، تبدیل به کاری پر سود گردید. همزمان با توسعه تولیدات داخلی، توسعه تبلیغات نیز شکل گرفت.

از سال 1335 به بعد در رسانه های تبلیغاتی نیز دگرگونی هایی مثل تأسیس تلویزیون ایران (کانال 3 در مهر ماه و سپس شبکه آبادان و اهواز)، قبول رسمی پخش آگهی در رادیو تهران در سال 1335؛ رونق عجیب و بی سابقه در کار سینما ها و به وجود آمدن موجبات تهیه فیلم های کوتاه تبلیغاتی به صورت کارتون و استفاده از رنگ، توسعه و پیشرفت صنعت چاپ (تأسیس گراور سازی های مجهز و چاپخانه های بزرگ با ماشین های چاپ مسطح و افست)، تأسیس تلویزیون ملی ایران (کانال 9 و سپس شبکه های رضائیه، شیراز، بندرعباس، اصفهان، کرمانشاه  و سایر نقاط و توسعه سراسری )، قبول پخش آگهی در رادیو های مراکز استان؛ پخش آگهی رادیو تهران، افزایش تعداد جراید و مجلات و به وجود آمدن امکان چاپ روی فلز، شیشه، پارچه و چوب و در نهایت استفاده از اتوبوس های شهری و بیابانی و ایستگاه های راه آهن برای نصب تابلو های تبلیغاتی، رشد موسسات تبلیغاتی و تنوع روش های تبلیغاتی.

از سال 1335 با توسعه صنعت و رسانه های تبلیغاتی، کم کم طرح های تبلیغاتی رنگ و بویی ایرانی به خود گرفتند. این دگرگونی از سال 1340 به بعد به اوج خود رسید، در طرح های جراید و مجلات از ضرب المثل های ایرانی و عبارت های مأنوس مردمی بیشتر استفاده شد. در این زمان رفته رفته رنگ و روی فیلم های کوتاه مدت که در ایران تهیه می شد، تغییر یافت و اگر چه تکنیک این فیلم ها قوی نبود ولی به دلیل ایرانی بودن این موضوع و آشنا بودن چهره ها در بیننده اثر بیشتری بر جای می گذاشت.

از خصوصیات بارز این دوره شروع یک نوع تبلیغات جنجالی و پر سر و صدا بود که پایه گذار این سبک سازمان تبلیغاتی فاکوپا بود. همچنین روش استفاده از طرح های کوتاه ولی در تیتراژ زیاد در همین دوره پایه گذاری شد. به طوری که گاهی طرح تبلیغاتی یک کالا در تمامی صفحات یک روزنامه چاپ می شد. روش جایزه دادن و عنوان کردن جایزه در تبلیغات نیز از خصوصیات بارز این دوره بود. تبلیغات انتظاری یا شیوه بسته از دیگر شیوه های تبلیغاتی بود که در این دوره به کار گرفته شد. یکی دیگر از خصوصیات این دوره روی آوردن تدریجی کارخانه های تولیدی به تبلیغ در شهرستان ها بود.

آگهی های خدمات عمومی یکی از درخشان ترین فعالیت های تبلیغاتی این دوره بود که مبتکر آن سازمان فاکوپا در این زمینه چنان پیش رفت که توانست جایزه بزرگ سال 1971 سازمان تبلیغات جهانی را با وجود رقابت شدید با کشورهایی مثل ژاپن، کره، کشورهای آمریکایی و اروپایی کریستال گران قیمتی را برای 2 سال تصاحب نمود.

خواندن 1377 دفعه
این مورد را ارزیابی کنید
(1 رای)
یوتاب

 مشاوره در حوزه های  تبلیغات ، توسعه و راه اندازی کسب و کار ، چالشهای مدیریتی ، تولید محتوا ، بازاریابی سیاسی ، دیجیتال مارکتینگ ، سئو ، طراحی سایت ، برندینگ شخصی عمده خدمات یوتاب را شامل میشود . تلفن : 88458845-021 - همراه : 09128845912

وبگاه: www.utab.ir

نظر دادن

از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.

یوتاب اینجاست

 تهران، خ مطهری، بعد از تقاطع سهروردی، پ32، ط3، واحد16

تلفن

          021-88458845

شبکه های اجتماعی

           09128845912

خطا نکنید! مشاوره بگیرید!

یوتاب

در شرکت تبلیغاتی و توسعه کسب و کار یوتاب شما به دانش و آگاهی لازم جهت اخذ بهترین تصمیم رهنمون می شوید.